Bugün, Ülke’nin her yanında ve her ağızda kullandığımız “market” sözü, dilimize İngilizce’den geçmiştir. Bu söz; alış-veriş yapılan yer, büyük dükkân, çarşı, pazar ve mağaza anlamlarına gelmektedir. Dilimizde öteden beri mevcut karşılıklarına rağmen, halk tarafından tutulmuş olup, bilindiği üzere hâlen yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Marketler, zâten büyük anlamında alış-veriş mekânları olmalarıyla birlikte, satılanların çeşidi ve sayısına göre ve hacimleri açısından bir kere daha tasnife uğramaktadırlar. Süpermarket veyâ hipermarket gibi… Yâni büyük market ve daha büyük market anlamında…
Yukarıda market sözünün yaygın kullanımını yazdık. Bu, elbette ki durduk yerde böyle olmamıştır. Önce, market ismiyle bu yerler açılmışlardır. Buralara rağbet ve âdetâ hücûm eden halk, yanında ismini de bol-bol telâffuz edince… Market sözü, hâliyle tutunmuş, yayılmış ve kökleşmiş olacaktır.
Ülke’mizde, önce Migros adıyla ve bir İsviçre firması olarak İstanbul’da boy gösteren marketler, bundan sonra Ankara’da Gima olarak devâm etmişlerdir. CarrefourSA tarafından birkaç ay önce ismi ortadan kaldırılan Gima, 1956 yılında kurulmuş bir kamu iktisâdî kuruluşu olarak faaliyette bulunmaktaydı.
Başlarda, tam anlamıyla halka inememiş olan marketler, bugün artık, küçük şehirlere kadar uzanan varlıklarıyla Ülke’mizin vazgeçilmezleri arasına girmişlerdir. O kadar ki… Buraları, özellikle orta sınıfın tek tercihleri olarak toplumdaki yerlerini kesinlikle pekiştirmiş bulunmaktadırlar. Marketlerin bir diğer etkin yanıysa, çarşı ve pazarın geleneksel küçük esnafını ve özellikle de semt bakkallarını, kaçınılmaz olarak ortadan kaldırmak üzere olmalarıdır. İthâlât ve üretimin bir kısmını bizzat kendileri yapan marketler, sunabildikleri kalite yanındaki ucuzluk, inceleme ve seçme imkânlarıyla, küçük esnafın hiçbir zaman rekâbet edemeyecekleri faktörler olarak ortadadırlar.
Son sayımda tespit edilen 150,000. nüfûsuyla, Türkiye’nin büyük şehirlerinden biri sayılamayan Edirne, öte yandan özellikle son birkaç yılda büyükçe ticârî yatırımların alanı olarak göze batmaktadır. Nitekim, Edirne’de son zamanda inşâsına başlanan veyâ açılıp hâlen hizmete girmiş bulunan bu tür yerler dikkati çekecek sayıya ulaşmışlardır.
İşte… Müşterileri arasında, komşu Bulgar ve Yunan halkının da sık-sık görüldükleri bu çerçevedekilerden biri de Edirne “Kipa” hipermarketidir. Geçen yıl, birkaç ay gibi kısa bir süre sonunda yapımı tamamlanıp, hizmete konulan Kipa, Edirne’nin ticârî hayatına büyük bir renk ve canlılık getirmiş bulunmaktadır. Bu Market, hafta arası dokuzbin ve hafta sonu onbeşbinlik müşteri sirkülasyonuyla, gerek günlük ve gerekse toplam alış-veriş hacminde diğerlerine büyük farklar atmış görünmektedir.
Kısaca “Kipa” denilen “Kitle Pazarlama Ticâret ve Gıdâ Sanâyii Anonim Şirketi”, 17.08.92’de yüz sayıdaki girişimci eliyle İzmir’de kurulmuştur. Kurucuları arasında, İzmir Belediye eski Başkanı Ahmet Pristina ile ünlü sahne sanatçısı Metin Akpınar’ın da isimleri geçmektedir. Şirket… 11.11.03 târihindeyse, dünyânın perâkende mağaza devlerinden İngiliz Tesco tarafından satın alınmıştır. Tesco’ya gelince… Bu Şirket de, 1919’da Londra yakınındaki Cheshunt’ta İngiliz Jack Kohen tarafından kurulmuştur.
Tesco-Kipa marketler zinciri, Ülke’mizde şu sırada, 31’i ekspres ve 25’iyse hiper nitelikli olarak toplam altmış mağazayla faaliyet göstermektedir. Şirket’in Türkiye için nihâî hedefiyse, bir uçtan diğerine Ülke çapında yayılmaktır. Edirnelilerce mâlûm olduğu üzere, bunlardan biri olan Edirne hipermarketi 07.07.08’de açılmıştır.
Bütün katlarıyla, Edirne mağazasının toplam alanı ondokuzbin metre kareye ulaşmaktadır. Kipa’nın, buradaki kendi mağazası yanında aynı çatı altında kırk kirâlık işyeri daha vardır. Ayrıca… Altıyüz kişi kapasiteli yedi sinemayla, dörtyüz metre kare alanında bir çocuk oyun alanı bulunmaktadır. Tesis zemin katındaki otoparkın kapasitesi beşyüz binek arabasıdır. Ki, bunların hepsi toplam dörtyüz kişiyi istihdam etmektedirler.
Kipa Edirne mağazasında sergilenen mal sayısı, her gün biraz daha artarak hâlen ondörtbin kaleme varmış bulmaktadır.
Edirne Kipa mağaza kompleksi, yalnız alış-veriş yapılan ve sinemaya gidilen mekânlar olmakla sınırlı kalmayıp, ziyâretçilerine gezi ve dinlenme imkânı da tanımaktadır. Nitekim, özellikle öğle saatlerinden sonranın ziyâretçileri, gecenin geç saatlerine kadar mağazayı gezip, alış-veriş işlerini de bitirdikten sonra, gene buranın kafeteryasında oturup dinlenebilmektedirler.
Kısaca ifâde edilmek gerekirse… Kipa, Edirne’nin ticârî ve sosyal hayâtında enine-boyuna yer almış ve kurumlaşmaya başlamış bulunmaktadır.