Dağlar ve Ovalar:
Edirne İli’nde dağlar fazla yer kaplamaz. İli, Istranca Dağları kuzey ve kuzeydoğudan, Uzunköprü Dağları doğudan, Koru ve Çandır Dağları ise güney ve güneydoğudan kuşatır.
Istranca Dağları: İstanbul Boğazı’nda Karadeniz Dağ Sırası’ndan ayrılan ve Karadeniz kıyısı boyunca Bulgaristan sınırına doğru uzanan Istranca Dağları’nın yükseltileri; Tunca Havzası’na yaklaştıkça azalır. Istranca Dağları’nın en yüksek yeri il sınırları dışında, Kırklareli ile Demirköy arasındadır. Buralarda bile, ortalama yükseltisi 1.000 m’yi geçmez.
Trakya’nın kuzeydoğusundan Edirne topraklarına giren Istranca Dağları’nın yükseltileri azalır ve Lalapaşa ilçe sınırları içinde bir plato görünümü egemen olmaya başlar.
Istranca Dağları’nın yüksekliği, Bulgaristan sınırı yakınındaki Bakacak Kule Tepesi’nde 590 m’ye ulaşır. Aynı zamanda daha dalgalı olan bu platonun yükseltisi güneybatıya doğru küçük akarsu vadileri oluşturarak azalır. Lalapaşa yöresinde 250 m’nin altına düşer.
Istranca Dağ kütlesi, güneyden Ergene Havzası’na inen akarsularla parçalanmıştır. Genellikle granit ve gnays ana kayaları üzerinde yer alan ve dalgalı bir yapısı olan bu kesimlerde, orman örtüsü altında, sığ ve kalkersiz kahverengi orman topraklarına rastlanır. Şiddetli erozyona uğrayan tepelerde bu örtü seyrekleşmiş ya da tümüyle ortadan kalkmıştır.
Koru Dağları: Trakya’daki ikinci dağ sırası olan bu yükselti Tekirdağ-Şarköy arasında Işıklar dağı, Saros körfezi boyunca ise Koru Dağları adını alarak güneybetı yönünde körfeze doğru sokulur.
Edirne İli’nin tekdüze görünümlü kesimini oluşturan Ergene Havzası, güneyden Koru Dağları ile sınırlanır. Ergene Havzası’nın güneyi, ortalama yükseltisi 150-200 m’yi geçmeyen hafif dalgalı bir platodur. Koru Dağları’na yaklaştıkça yükselti artmaya başlar. En yüksek noktası Yerli Su Tepe (725 m) olan Koru Dağları’nın Ergene Havzası’na ve Saros Körfezi’ne bakan yamaçları eğim açısından birbirinden çok farklıdır. Saros Körfezi’ne bakan yönü dik yamaçlarla kaplıdır.
Çandır Dağları: Koru Dağ Sırası, İpsala ile Enez sınırında yeniden yükselerek, körfeze koşut uzanan Çandır Dağları’nı oluşturur. Volkanik kayaçlardan oluşan Çandır Dağları’nın en yüksek noktası, Çandır Tepe (385 m)’dir.
Uzunköprü Dağları: Uzunköprü İlçesi’nin güneydoğusunu kaplar. Meşe ve fundalıklarla örtülüdür. En yüksek yeri Süleymaniye Tepesi’dir (378 m).
Edirne İli’nin Ergene Vadisi ile Istranca Dağları arasında kalan bölümü, kuzey-güney doğrultusunda uzanan vadilerle parçalanmıştır. Bu vadiler arasında, aynı doğrultuda, az yükseltili sırtlar uzanır. Sırtlar, kuzeydoğuda ortalama, 100 m yüksekliktedir. Sarmısaklı sırtlarında 128 m olan yükselti, Söğütlü Tepe’de 112 m’dir. Uzunköprü’ye yaklaşıldıkça 40 m’nin altına düşer.
Aşağı Ergene Vadisi ile Meriç Irmağı arasında kalan kesimde, basık tepelerden oluşan bir yüzey şekli egemendir. Yörenin en yüksek noktaları, Kavaklı Kasabası’nın kuzeydoğusunda Çanakçıtepe (123 m) ve bunun güneyinde Sarıkaya’dır (125 m).
BAŞLICA DAĞ VE TEPELER
Kuzeydeki dağlık bölgelerden sürüklenerek gelen çakıllar, Meriç boyuna ve daha güneyde Sinekli Suyu’na dek sürer. Bunlar birkaç metre kalınlığında hafif dalgalı bir alan oluşturur; o yörede bu örtünün kalınlığı 20 m’yi aşar.
OVALAR
Kazanova ve Tunca Ovaları alüvyonlarla kaplı verimli ovalardır. Yalnızca, Tunca ve Meriç ırmaklarıyla ona karışan Arda’nın geçtiği yerler balçıklı topraklarla kaplıdır. Buralarda taban suyu yer yer yüksek olduğundan verim düşüktür.
Bu ovalarda erozyon sorunu yoktur. Ancak bu ovalardaki, alüvyal topraklar fosfor bakımından yoksuldur. Bunun nedeni, organik madde oranının oldukça düşük, kil oranının ise yüksek oluşudur. Yörede genellikle sulu tarım yapılmakta ve sebze, meyve, çeltik, mısır, ayçiçeği, şeker pancarı, yonca, bakla ve bezelye yetiştirilmektedir. Kuru tarım yapılan alanlarda ise ayçiçeği, mısır, buğday, arpa, üzüm, tütün, fiğ, korunga, nohut ve mercimek üretilmektedir.
Ergene Ovası: Ova, Ergene Vadisi’nin tümünü Uzunköprü ve Meriç ilçe topraklarının ise bir bölümünü kaplar. Ergene ırmağı taştığı zaman ovaya mil taşır; bu nedenle ova toprakları çok verimli olup, her çeşit bitkisel üretime elverişlidir.
Ergene Ovası’nın Uzunköprü ilçe sınırları içinde kalan bölümü, taşınma maddelerden oluşmuş, dolma bir yapıdadır. Marmara Bölgesi’ndeki tektonik olaylar sonucu alçalmaya uğramıştır. Ergene Vadisi’ne doğru uzanan bu yüzeyin, hafif eğimi üzerindeki yayvan sırtlar birbirinden, Ergene Ovası’nın geniş tabanlı düzlükleriyle ayrılır. Havza, akarsularla parçalanmış eski bir birikinti alanıdır. Bu yapı, ovanın Uzunköprü’ye yakın bölümlerinde artezyen kuyuları açılmasına olanak sağlar.
Ergene Ovası’nın, Meriç ilçesi sınırları içinde kalan bölümleri alüvyal topraklarla kaplıdır. Burası, Meriç ve Ergene ırmakları arasında bir yarımada biçimindedir.Ova topraklarının bir bölümü, kesintisiz olarak, bataklıklar durumunda uzanır gider. Denizden yüksekliği yaklaşık, 20-25 m arasında değişir.
Ergene Ovası’nda genellikle sulu tarım yapılmakta, çeltik, pancar, ayçiçeği, mısır, kabak ve özellikle bostan üretilmektedir.
İpsala Ovası: Ova Meriç Vadisi’ni kaplar. İpsala ilçesi topraklarının çoğunu kaplayan, ilin bu en büyük ovası Enez’e dek uzanır.
Yer yer taşınma ovası karakteri gösteren bir peneplendir. Ergene ve Meriç ovalarına doğru inildikçe alüvyal topraklar başlar. Bu arada volkan tüflerine de rastlanır. Bu oluşumların en çok yer aldığı bölüm, Balabancık köyü yakınlarıdır. Ova’nın Enez’e doğru sokulan bölümü, alüvyal topraklarla kaplıdır.
Alüvyal, kalkersiz kahverengi ve vertisol topraklarla kaplı ovada, sulu ve kuru tarım yapılmakradır. Sulu tarımda sebze, meyve, çeltik, mısır, ayçiçeği, şeker pancarı, yonca, bakla ve bezelye yetiştirilmektedir. Kuru tarımda ise, tahıl, mısır, ayçiçeği, nohut, mercimek, korunga, fiğ, burçak, kavun ve karpuz üretilmektedir.
|
Ovanın Adı |
Kapsadığı Yerler |
Yüzölçümü (km2) |
İl Yüzölçümüne Oranı (%) |
Yükseklik (m) |
|
Meriç Havzası |
Edirne, |
410 |
6.53 |
0-40 |
|
Ergene Havzası |
Uzunköprü Meriç |
125 |
1.99 |
5-22.5 |
|
Kazan ova |
Merkez |
17 |
0.27 |
38 |
|
Soğukkuyu ovası |
Merkez |
13 |
.21 |
48 |
|
Mehter Ova |
Merkez |
29 |
0.47 |
36 |
|
Kirişhane Ovası |
Merkez |
6 |
0.10 |
38 |
|
Tunca ovası |
Merkez |
33 |
0.53 |
43 |
|
Keşan Ovası |
Keşan |
40 |
0.64 |
40 |
|
Çamlıca Ovası |
Keşan |
40 |
0.64 |
40 |
|
Gala Ovası |
Enez |
20 |
0.32 |
1 |
|
İpsala Ovası |
İpsala |
175 |
2.79 |
10 |
Süloğlu Ovası |
Süloğlu |
38.8 |
0.62 |
40 |
YAYLALAR
Edirne İli’nde yaylalık alan yoktur. Ancak, yayla kapsamı içinde düşünülebilecek küçük alanlar vardır. Bunlar, Enez İlçesi’nde Çandır, Hisarlı ve Yazır; Keşan İlçesi’nde Yerlisu; Lalapaşa İlçesi’nde Ömeroba ve Süleymendanişment yaylalarıdır. Bu yaylaların tümü su kaynakları açısından zengindir.
VADİLER
Edirne İli’nde üç önemli vadi bulunmaktadır. Bunlar Tunca, Meriç ve Ergene vadileridir. İl’in önemli ve verimli ovaları bu vadilerde toplanmış durumdadır.
Meriç Vadisi: Trakya Bölgesi’ndeki Meriç Havza’sı, kuzeyde Bulgaristan ve Istranca Dağları’nın su bölümü sınırına dayanmakta; doğuda Vize, Saray ve Çerkezköy ilçelerini içine almakta; güneyde ise Çorlu ilçesi ve Tekirdağ İli’nin kuzeyinden geçerek Saros Körfezi’ne dek ulaşmaktadır. Havzanın sularını Meriç, Tunca ve Ergene vadilerinden akan akarsular boşaltır.
Meriç Vadisi, Meriç’in yatağını oyması sonucu oluşmaktadır. Bulgaristan topraklarında başlar ve Ege denizine dek sürer. Meriç Vadisi, Rodop Dağları ile Istranca Dağları’nın birbirine yaklaştığı Edirne İli’nin kuzeyinde dik ve derindir. İl sınırlarına girdikten sonra vadinin tabanı genişler. Bu kesimde Meriç Vadisi’nin geniş tabanı üzerinde Kazanova Ovası yer alır. Daha sonra vadi tabanı biraz daralır. Meriç’in bu yörelerdeki vadi tabanını Hadımağa, Üyüklütatar, Doyran ve Elçili ovacıkları kaplar.
Meriç İlçesi sınırları içinde yeniden genişleyen vadi, yer yer daralıp genişleyerek İpsala-Enez ilçe sınırını çizer ve Ege Denizi’ne ulaşır.
Ergene Vadisi: Ergene Irmağı’nın aktığı vadidir. Istranca Dağları’nın batı eteklerinden başlar. Önce dar ve dik olan vadi, Edirne İl sınırına girdikten sonra geniş düzlükler oluşturur. Bu düzlüklerde Ergene Ovası yer alır. Ergene Vadisi, Meriç-İpsala sınırında Meriç Vadisi ile birleşir.
Tunca Vadisi: Istranca Dağları’nın İl sınırları içine giren bölümünde, Tunca Irmağı’nca oyulmuş bir vadidir. Vadi öceleri dar iken, Edirne Kenti’ne doğru yaklaşıldıkça tabanı genişler. Tunca Ovası bu geniş taban üzerinde bulunur.
İl’de bu vadilerin dışında, özellikle dalgalı plato alanlarında, az yükseltili sırtlardan sonra başlayan, akarsularca oyulmuş pek çok vadi vardır.
